(1 sierpnia 2022)
źródło: https://prawodozycia.pl/services/super-wazny-wyrok/
plik word z wyrokiem na stronie prawo do życia: https://prawodozycia.pl/wp-content/uploads/2019/12/uzasadnienie-S%C4%85du-Apelacyjnego.docx
Uzasadnienie Sądu Apelacyjnego
Sygn. akt VI ACa 1455/10
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 marca 2012 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SA – Anna Orłowska
Sędzia SA – Wanda Lasocka (spr.)
Sędzia SA – Krzysztof Tucharz
Protokolant – sekr. sądowy Ewelina Murawska
po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2012 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa (admin: IMIĘ NAZWISKO w pliku – patrz źródła) przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „Osiedle Wilanów” w Warszawie i Polskiej Telefonii Cyfrowej S.A. w Warszawie o zobowiązanie i zapłatę na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2010 r. sygn. akt III C 1510/07 uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 w części oddalającej żądanie rozebrania anten w stosunku do pozwanej Polskiej Telefonii Cyfrowej S.A. w Warszawie oraz w części oddalającej żądanie zasądzenia odszkodowania w stosunku do obu pozwanych, a także w punktach 2 i 3 iw tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Na oryginale właściwe podpisy.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie.
Wprawdzie pełnomocnik powódki w toku postępowania przed Sądem I instancji wskazywał przepis art. 415 k.c. jako podstawę odpowiedzialności pozwanych wobec powódki w zakresie żądań zgłoszonych w nin. sprawie (k. 391, 431, 859, 893 i w takim to aspekcie Sąd Okręgowy rozpoznał żądanie nakazania PTC rozbiórki anten, oddalając je, czego powódka – w odniesieniu do motywów wyroku – nie skarży), to jednak Sąd Apelacyjny uważa za nietrafne stanowisko Sądu I instancji ograniczające zakres rozpoznania sprawy w zakresie żądania rozebrania anten do przesłanek odpowiedzialności z art. 415 k.c. i uznaje, iż rzeczą Sądu Okręgowego było rozpoznanie zasadności zgłoszonego żądania w aspekcie innych podstaw potencjalnej odpowiedzialności pozwanego wobec powódki.
Przede wszystkim za uzasadnione Sąd Apelacyjny uznaje zarzuty powódki naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów art. 222 § 2 w zw. z art. 251 k.c, a także art. 439 k.c, poprzez nierozpoznanie zgłoszonego roszczenia o demontaż anten w aspekcie treści tychże przepisów.
Bezspornie pomiędzy stronami nad mieszkaniem powódki pozwana PTC zamontowała anteny jako element stacji bazowej telefonii komórkowej i powódka twierdzi, że wytwarzane przez nie pole elektromagnetyczne oddziałując na jej organizm uniemożliwia jej korzystanie z lokalu i powołuje się przy tym na szkody na osobie i imieniu. Przepis § 2 art. 222 k.c. stanowi, że przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą przysługuje właścicielowi m.in. roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Właściciel zaś, zgodnie z treścią przepisu art. 140 k.c, może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy i rozporządzać nią przy czym przez korzystanie rozumieć należy posługiwanie się nią zgodnie z jej przeznaczeniem. Przedmiotem ograniczonego prawa rzeczowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego jest ów lokal, który służy do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Powódka twierdzi, iż na skutek wytwarzania przez stację pola elektromagnetycznego nie może korzystać z lokalu, a więc powołuje się na utratę możliwości posługiwania się rzeczą, co powoduje stan szkody i wynikające z niego konsekwencje. W takim zaś wypadku instrumentem do przywrócenia nienaruszalnej zasady wyłącznego korzystania z rzeczy może być roszczenie negatoryjne z art. 222 § 2 k.c, zmierzające do usunięcia przyczyny naruszenia prawa własności poprzez wycofanie się ze sfery cudzego władztwa. Należy przy tym zauważyć, że prawnorzeczowe środki ochrony własności (w tym roszczenie negatoryjne) mają charakter obiektywny, bo zależą wyłącznie od pogwałcenia prawa własności, a ich skuteczność nie jest uzależniona od subiektywnych, podmiotowych czynników, takich jak
wina, dobra czy zła wiara.
Roszczenie negatoryjne przysługuje w razie obiektywnie tylko stwierdzonego naruszenia cudzego prawa własności.
Roszczenie negatoryjne wymierzone jest przeciwko trwałemu wkroczeniu w sferę uprawnień właściciela przez osobę nieuprawnioną która znajduje wyraz w wytworzeniu ciągłego lub powtarzającego się i grożącego powtórzeniem się stanu pogwałcenia sfery uprawnień właściciela. Podkreślić przy tym należy, iż roszczenie negatoryjne jest środkiem ochrony przed wszelkimi naruszeniami własności w sposób inny niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Niewątpliwie roszczenie negatoryjne znajduje zatem zastosowanie w razie naruszenia zakazu immisji pośrednich, tj. dopuszczeniu się immisji przekraczającej granice przeciętnej miary, wyznaczone przez społeczno – gospodarcze przeznaczenie nieruchomości i stosunki miejscowe
(patrz art. 144 k.c. dot. zakazu immisji pośrednich). Przywrócenie zaś stanu zgodnego z prawem (tj. jedno z roszczeń negatoryjnych) polega na przywróceniu właścicielowi stanu niezakłóconego władztwa nad rzeczą wyeliminowaniu ingerencji osoby nieuprawnionej w sferę władztwa właściciela i usunięciu skutków naruszeń i może być kierowane przeciwko każdej osobie, która naruszyła własność w sposób inny niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą (patrz: E. Gniewek, Komentarz do art. 222 k.c, Lex; T. Filipiak, Komentarz do art. 222 k.c, Lex i przytoczone w nich poglądy doktryny i orzecznictwo). Warto także przytoczyć i podzielić tezę z postanowienia SN z 20 X 2006 r., wydanego w sprawie IV Cz 69/06 (Lex 46 7468), w którym stwierdził on, iż
immisje niematerialne można postrzegać jako związane z wykonywaniem prawa własności, a obronę przed nimi traktować jako obronę przez naruszaniem majątkowego z natury prawa własności.
Należy także zgodzić się z zarzutem apelacji, iż potencjalną podstawę odpowiedzialności pozwanej PTC wobec powódki w nin. sprawie stanowić może także art. 439 k.c. Umiejscowienie tegoż artykułu wskazuje, iż udziela on ochrony w sytuacji zagrożenia wyrzeczenia szkody zdarzeniem, stanowiącym podstawę odpowiedzialności z czynu niedozwolonego.
Sąd Apelacyjny podziela stanowisko, iż przesłanką obciążenia podmiotu skutkami określonymi w art. 439 k.c jest jego zachowanie, jeżeli wobec zagrożenia szkodą można je w danej sytuacji ocenić jako obiektywnie nieprawidłowe. Za takie zaś należy uznać zachowanie naruszające prawa podmiotowe albo prawnie chroniony interes podmiotu, chyba że z pewnych względów prawo zezwala na podjęcie określonego działania (np. w obronie koniecznej, stanie wyższej konieczności).
Podstawą odpowiedzialności może być też zachowanie, które nie narusza określonych norm technicznych, czy też norm związanych z używaniem lub emisją niebezpiecznych substancji, jeżeli w konkretnej sytuacji stwarza zagrożenie szkody, przy czym prawdopodobieństwo wystąpienia szkody musi być bezpośrednie i bardzo wysokie, wręcz graniczące z pewnością. W takiej sytuacji przepis art. 439 k.c. kreuje roszczenie prewencyjne i uprawniony może żądać, aby osoba, na której ciąży obowiązek zapobieżenia szkodzie, przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, czyli doprowadziła do stanu braku zagrożenia szkodą. Chodzi więc o podjęcie wszelkich zachowań, koniecznych dla usunięcia niebezpieczeństwa wystąpienia szkody, przy czym stosowaniu tego przepisu nie stoi na przeszkodzie okoliczność,, iż szkoda już wystąpiła, jeżeli stan niebezpieczeństwa, grożący powstaniem szkód, trwa nadal
(patrz: A. Olejniczak Komentarz do art. 439 k.c, Lex i A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 439 k.c, Lex oraz przytoczone w nich poglądy doktryny i orzecznictwo).
Przyjęcie zasadności wskazanych powyżej zarzutów apelacyjnych przesądziło o uznaniu przez Sąd Apelacyjny nierozpoznania istoty sprawy i konieczności, już tylko z tego powodu, uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy w tej części do ponownego rozpoznania, bez potrzeby odnoszenia się do pozostałych zarzutów apelacyjnych.
W toku ponownego rozpoznania sprawy w zakresie roszczenia o demontaż anten rzeczą Sądu Okręgowego będzie ustalenie, czy zainstalowane nad lokalem powódki anteny PTC miały wpływ na osobę powódki w sposób przez nią wskazany i po ustaleniu powyższego oceni zasadność tegoż roszczenia w aspekcie wybranych przez siebie przepisów prawa, z uwzględnieniem wskazówek j.w. Powyższe będzie się wiązało z rozpoznaniem zgłoszonych przez powódkę w postępowaniu apelacyjnym i ew. później wniosków dowodowych na wskazane przez nią okoliczności. W istocie więc zajdzie też potrzeba przeprowadzenia w całości postępowania dowodowego co do istoty sprawy, którą stanowi niepożądany wpływ pola elektromagnetycznego na osobę powódki i związane z tym konsekwencje lub jego brak.
Przesądzić o powyższym mogą wyłącznie biegli sądowi -lekarze określonych specjalności medycznych, w żadnym zaś razie biegli z Instytutu Łączności, których wiedza nie pozwala na wysuwanie wniosków o charakterze medycznym. Sąd Okręgowy będzie miał przy tym na względzie, iż potwierdzenie się stanowiska powódki nie może pozbawić jej możliwości skutecznego dochodzenia obrony naruszonych praw.
Ocena zasadności pierwszego ze wskazanych roszczeń pozwoli Sądowi także na zbadanie zasadności zgłoszonego roszczenia odszkodowawczego, którego podstawą nie może być roszczenie negatoryjne, a jedynie zasady ogólne dot. odpowiedzialności odszkodowawczej.
Z przedstawionych powyżej względów Sąd Apelacyjny w oparciu o przepisy art. 386 § 4 i 108 § 2 k.p.c. orzekł jak na wstępie)